ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΦΛΟΓΑ
ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Η Ολυμπιακή Φλόγα, ένα από τα σύμβολα των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαία Ελλάδα, συνεχίζει να επιβιώνει μέχρι και σήμερα, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την ιστορική συνέχεια και τους δεσμούς των αγώνων της αρχαίας και της σύγχρονης εποχής.
Γενικότερα, η έννοια της «συνέχειας» ήταν βασική στον τρόπο που οι αρχαίοι Έλληνες αντιλαμβάνονταν τον κόσμο. Πίστευαν βαθιά ότι όλα συνδέονται μεταξύ τους ακολουθώντας μια πορεία εξελικτική. Έκφραση αυτής της συνέχειας αποτελούσε και η ιερή άσβεστη Ολυμπιακή Φλόγα, που έκαιγε ασταμάτητα στην αρχαία Ολυμπία.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Ο χώρος όπου άναβε η Ολυμπιακή Φλόγα
Ο χώρος στον οποίο φυλασσόταν η Ολυμπιακή Φλόγα ήταν το Πρυτανείο, ένα μικρό και λιγότερο εντυπωσιακό κτίριο σε σχέση με άλλα που υπήρχαν στην Ιερή Άλτη. Το Πρυτανείο εξυπηρετούσε βασικά πολιτικούς και διοικητικούς σκοπούς, καθώς σε αυτό έμεναν οι υπεύθυνοι αξιωματούχοι για τις θυσίες. Μέσα στο Πρυτανείο, λοιπόν, υπήρχε ο βωμός της θεάς Εστίας, όπου άναβε η Ιερή Ολυμπιακή Φλόγα όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα βρίσκονταν σε εξέλιξη.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Η διατήρηση της Ολυμπιακής Φλόγας
Μια και το άναμμα της φωτιάς δεν ήταν τόσο απλό στα αρχαία χρόνια, το να διατηρηθεί η Ολυμπιακή Φλόγα αναμμένη ήταν μία αρκετά δύσκολή υπόθεση που αναλάμβαναν οι ιέρειες της θεάς Εστίας. Ουσιαστικά, σε κάθε αρχαία ελληνική πόλη φρόντιζαν να υπάρχει κάποιος χώρος όπου διατηρούσαν άσβεστη μία φωτιά που εξυπηρετούσε τις ανάγκες και της λατρείας αλλά και πρακτικές.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Η σύνδεση που έχει η Ολυμπιακή Φλόγα με τον μύθο του Προμηθέα
Η Ολυμπιακή Φλόγα συνδέεται με τον μύθο για την κλοπή της φωτιάς των θεών από τον Προμηθέα. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, όταν οι ολύμπιοι θεοί ολοκλήρωσαν τη δημιουργία των ζωντανών όντων, διέταξαν τον Τιτάνα Προμηθέα και τον αδερφό του Επιμηθέα να χαρίσουν σε κάθε πλάσμα ξεχωριστά ιδιότητες, αρετές και δυνάμεις. Ο Επιμηθέας τότε παρακάλεσε τον Προμηθέα να του επιτρέψει να κάνει ο ίδιος τη μοιρασιά αυτή. Ο Προμηθέας συμφώνησε και πράγματι ο Επιμηθέας ανέλαβε να δώσει σε κάθε ζωντανό πλάσμα προτερήματα και χαρακτηριστικά που θα τα βοηθούσαν να επιβιώσουν, να πολλαπλασιαστούν και να μην εξαφανιστούν. Έτσι ξεκινώντας από τα ζώα, σε άλλα από αυτά έδωσε π.χ. δύναμη, σε άλλα ταχύτητα, σε άλλα φτερά, νύχια, οπλές, τρίχωμα και πολλά άλλα για να μπορούν να επιτίθενται και να αμύνονται αποτελεσματικά. Ο Επιμηθέας καθόρισε επίσης και το είδος της τροφής για το κάθε ζώο όπως και το πόσα μικρά θα γεννάει το κάθε είδος, όλα με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει μια ισορροπία στη φύση. Όταν όμως ήρθε και η σειρά του ανθρώπου, ο Επιμηθέας συνειδητοποίησε ότι είχε ήδη σπαταλήσει όλες τις αρετές στα ζώα και ότι δεν είχε μείνει τίποτα που να μπορεί να προστατεύσει τον άνθρωπο. Μην ξέροντας τι να κάνει, καθόταν αμήχανος, μέχρι που ήρθε ο αδερφός του Προμηθέας να επιθεωρήσει τη δουλειά του. Όταν είδε ο Προμηθέας ότι ο άνθρωπος είχε μείνει αδύναμος δίχως όπλα και αρετές, σκέφτηκε να κλέψει από τους θεούς τη σοφία και τις τέχνες και να τις χαρίσει στους ανθρώπους. Έτσι, μπήκε κρυφά στο εργαστήρι του θεού Ήφαιστου και της θεάς Αθηνάς. Από τον Ήφαιστο έκλεψε τη φωτιά και την επιδεξιότητα στις τέχνες ενώ από τη θεά Αθηνά έκλεψε τη σοφία, απαραίτητη προκειμένου να μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα άλλα δύο αποτελεσματικά. Όλα αυτά τα δώρισε στους ανθρώπους, διδάσκοντάς τους ταυτόχρονα πώς να τα χειρίζονται. Ωστόσο, ο Προμηθέας τιμωρήθηκε γι’ αυτήν του την πράξη από το Δία, ο οποίος τον έδεσε πάνω σε βράχια στο βουνό Καύκασο. Εκεί κάθε μέρα ερχόταν ένας αετός και του έτρωγε το συκώτι, το οποίο όμως γιατρευόταν τη νύχτα λόγω όμως της αθάνατης φύσης του Προμηθέα. Από το μαρτύριο αυτό γλίτωσε αργότερα τον Προμηθέα ο Ηρακλής.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Οι πολλαπλοί συμβολισμοί που είχε η Ολυμπιακή Φλόγα
Έτσι, όπως και για αρκετούς αρχαίους πολιτισμούς, για τους αρχαίους Έλληνες το στοιχείο της φωτιάς ήταν κάτι το ιερό, στο οποίο μάλιστα προσέδιδαν μαγικές και θεϊκές ιδιότητες. Παράλληλα ήταν ένδειξη δύναμης, γνώσης και πολιτισμού. Το ίδιο ιερή θεωρούνταν και η Ολυμπιακή Φλόγα. Οι επισκέπτες και οι θεατές των αγώνων μπορούσαν να πάρουν με δάδες το Ολυμπιακό Φως από την Ολυμπιακή Φλόγα και να το μεταφέρουν στις πόλεις και στις πατρίδες τους ως ένα σύμβολο ενότητας και αγάπης αλλά και δύναμης, καθώς παρόλο που η Ολυμπιακή Φλόγα μοιραζόταν, δεν έχανε καθόλου από την αρχική της δύναμη.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Οι λαμπαδηδρομίες με την Ολυμπιακή Φλόγα
Η δυνατότητα να μεταφερθεί η Ολυμπιακή Φλόγα έδωσε την αφορμή για τη διοργάνωση λαμπαδηδρομιών. Οι λαμπαδηδρομίες (κάτι σαν τις σημερινές σκυταλοδρομίες) είχαν περισσότερο τελετουργικό παρά αθλητικό χαρακτήρα, παρόλο που θεωρούνταν αγώνισμα που γινόταν εκτός του επίσημου προγράμματος. Μάλιστα στις λαμπαδηδρομίες στην αρχαία Ολυμπία διαγωνίζονταν οι νεαροί σε ηλικία θεατές ώστε να έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στο γενικότερο πνεύμα του αθλητισμού. Η κατάληξη των λαμπαδηδρομιών ήταν στον ιερό βωμό του Δία.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Η Ολυμπιακή Φλόγα σβήνει αλλά καθιερώνεται και πάλι
Με την άνοδο του Χριστιανισμού οι Ολυμπιακοί Αγώνες καταργήθηκαν από τον 4ο ή 5ο αι. μ.Χ., οπότε πολλά από τα λαμπρά οικοδομήματα της Ιερής Άλτης στην αρχαία Ολυμπία καταστράφηκαν και βέβαια η ιερή Ολυμπιακή Φλόγα που έκαιγε για πολλούς αιώνες όποτε διοργανώνονταν οι Αγώνες έσβησε.
Στη σύγχρονη εποχή η Ολυμπιακή Φλόγα ως σύμβολο των σύγχρονων πια Ολυμπιακών Αγώνων άναψε και πάλι το 1928 στους Αγώνες του Άμστερνταμ ενώ το άναμμα της Φλόγας στο χώρο της Ολυμπίας έγινε για πρώτη φορά το 1936. Από τότε έχει καθιερωθεί να τελείται με λαμπρή τελετή η οποία συμβολίζει και την ιστορική σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στους αρχαίους και τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες.
- Ολυμπιακή Φλόγα - Η τελετή της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας
Η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας σήμερα αποτελεί γεγονός που αναγγέλλει και σηματοδοτεί στη σύγχρονη εποχή την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων. Η τελετή της αφής γίνεται κάθε δύο χρόνια (μία για τους θερινούς και μία για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες) στην Ολυμπία και συγκεκριμένα στο βωμό που υπάρχει μπροστά από το ναό της Ήρας. Κατά τη διάρκεια της τελετής στέκεται γύρω από το βωμό μια ομάδα από ιέρειες ντυμένες με αρχαιοπρεπείς ενδυμασίες ενώ η κορυφαία από αυτές, η πρωθιέρεια, ανάβει τη δάδα της με τις ακτίνες του ήλιου χρησιμοποιώντας ένα κοίλο μεταλλικό κάτοπτρο, αφού κάνει πρώτα επίκληση στο θεό Απόλλωνα. Στη συνέχεια, η πρωθιέρεια μεταδίδει την Ολυμπιακή Φλόγα σε ένα μικρό πήλινο αγγείο που περιέχει εύφλεκτη ύλη και μαζί με τις υπόλοιπες ιέρειες σχηματίζουν μία πομπή μέχρι το χώρο του Σταδίου. Εκεί η πρωθιέρεια συναντάει τον πρώτο λαμπαδηδρόμο, κάποιον ολυμπιονίκη, στον οποίο παραδίδει την Ολυμπιακή Φλόγα ανάβοντάς του μια δάδα, καθώς του λέει τα λόγια «Τήνελλα, Καλλίνικε, Τήνελλα», που σημαίνει «εύγε ένδοξε νικητή».
- Ολυμπιακή Φλόγα - Η Ολυμπιακή Φλόγα ταξιδεύει
Μετά την τελετή της αφής, η Ολυμπιακή Φλόγα ταξιδεύει σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και έπειτα σε πόλεις της διοργανώτριας χώρας, ώσπου τελικά φτάνει στο στάδιο διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων κατά την τελετή έναρξής τους. Εκεί η Ολυμπιακή Φλόγα παραμένει αναμμένη καθ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων ως ένα σύμβολο ανάμνησης και μετάδοσης του αρχαίου ολυμπιακού πνεύματος του οποίου αποτελούν συνέχεια και από το οποίο προήλθαν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες της σημερινής εποχής.
