Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, TLG, με 90.000.000 ελληνικές λέξεις και η περιπέτειά του στην Ελλάδα... - του Ιω. Πηλιούνη
Του Ιωάννη Πηλιούνη,
Ενα απο τα σπανια δροσερα μεσημέρια του Ιουλιου του 2003, στο καφενεδακι της Παλαιας Βουλης, ο γραφων, ευρισκομενος στo τελικo σταδιο μιας ερευνας αρκετων μηνων, ειχε την μοναδικη ευκαιρια να συνομιλησει με τον συγχρονο Θησαυροφυλακα της Ελληνικης μας Γλωσσας, την καταπληκτικη Μαρια Παντελια.
Η Μαρια Παντελια ειναι Καθηγητρια Κλασσικων σπουδων στο Πανεπιστημιο της Καλιφορνια στην πολη Irvine και απο το 1996 Διευθυντρια του προγραμματος TLG, που σημαινει «Thesaurus Linguae Graecae», δηλαδη «Θησαυρος της Ελληνικης Γλωσσας». Τα στοιχεια και ντοκουμεντα που εχουν συλλεχθεί κατα την διαρκεια αυτης της μεγαλης ερευνας, θα μπορουσαν να αποτελεσουν το υλικο εκδοσης ενος μοναδικου Τομου. Ειναι ομως τοση η υπερηφανεια, το δεος, η στεναχωρια, η πικρα, η χαρα και η ενταση που νιωθει κανεις αναδιφωντας στο υλικο αυτο, ωστε προς το παρον ολη αυτη η ανταρα πρεπει να φτασει στον κοσμο και στους αγωνιουντες Ελληνες γρηγορα. Βλεπω τωρα εδω μπροστα μου την θρυλικη επιστολη της 2ας Ιουλιου του 1971, του Theodore Brunner προς τον Πρυτανη του University of California at Irvine…..αρχισε ηδη η πορεια της της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ μας ΓΛΩΣΣΑΣ προς την ΑΘΑΝΑΣΙΑ.
Το προγραμμα TLG, ξεκινα ουσιαστικα το 1972 στο Πανεπιστημιο της Καλιφορνια στο Irvine, οταν η Ελληνιστρια Marianne McDonald, φοιτητρια τοτε των Κλασσικων Σπουδων, δωρισε ενα εκατομμυριο δολαρια στο Πανεπιστήμιό της, για να ιδρυθει ενα ερευνητικο κεντρο με σκοπο την καταχωρηση σε Η/Υ ολης της Αρχαιας Ελληνικης Γραμματειας, ετσι ωστε ο οποιοσδηποτε ερευνητης στο μελλον να μπορει να αναδιφησει ταχυτατα μεσα σε οποιοδηποτε κειμενο η συνδυασμο Αρχαιων κειμενων.
Σημερα, 31 χρονια μετα και κατοπιν προσπαθειων που θα χρειαζοταν αντικειμενικα ενας ολοκληρος τομος για να περιγραφουν, το TLG εχει ουσιαστικα αποθηκευμενη σχεδον ολοκληρη την Ελληνικη Γραμματεια απο το 800 π.χ.ε. (προ χριστιανικης εποχης) μεχρι το 1453 μ.χ.ε. και επισης συνεχιζει με την μετα-Βυζαντινη περιοδο. Το ολο corpus περιλαμβανει περι τα 90.000.000 λεξεων, λεκτικων τυπων και λημματων ενω ειναι προσβασιμο και ερευνησιμο απο οποιοδηποτε σημειο του κοσμου, με οποιονδηποτε τροπο και ειδους παραμετρικη μεθοδο αναζητησης. Στο site του TLG, μπορει ο καθενας να παρει αναλυτικες πληροφοριες για το συστημα. Εμεις που το δοκιμαζουμε και το χρησιμοποιουμε για μηνες, βρισκομαστε συνεχως προ εκπληξεων.
Η Marianne McDonald είναι η κόρη του ιδρυτή της πολυεθνικης εταιρείας ηλεκτρονικων, Zenith. Σήμερα είναι καθηγήτρια Κλασσικής Φιλολογίας και Θεάτρου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο και διεθνούς φήμης αυθεντία στο χώρο της Αρχαίας Τραγωδίας, ιδιαίτερα όσον αφορά στις σύγχρονες παραστάσεις του Αρχαίου Θεάτρου. Το 1972 η Marianne MacDonald τελείωνε την διδακτορική της διατριβή με θέμα την έννοια της ευτυχίας στον Ευριπίδη. Σκέφτηκε λοιπόν οτι με την χρήση των υπολογιστών, έρευνα αυτού του είδους θα μπορούσε να γίνει πιο εύκολα και γρήγορα. Η Μ. McDonald συζήτησε την ιδέα της με τον τότε ελληνικής καταγωγής καθηγητή της, Π. Κολακλίδη και τον Πρόεδρο του τμήματος Φιλολογίας, Theodore (Ted) Brunner. Ο Brunner εστειλε μια ιστορικης πλεον αξιας επιστολη στον Προεδρο του Πανεπιστημιου της Καλιφορνια, για να του αναλυσει τα οφελη ενος τετοιου εγχειρηματος και ανέλαβε στην συνεχεια να ερευνήσει το δυνατότητα υλοποιήσεως του προγράμματος. Ο Ted Brunner υπηρξε, επι σειρα ετων για το TLG, ο ανθρωπος που εκανε τα πραγματα να συμβαινουν και να προχωρουν.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στη δεκαετία του 70, οταν ξεκινησε το TLG, ήταν η υπάρχουσα τεχνολογία Η/Υ και η έλλειψη μεθοδολογίας ψηφιοποίησης κειμένων, ιδιαίτερα στα Ελληνικά. Το πρόβλημα αυτό λύθηκε την εποχή εκείνη με την βοήθεια του David Packard, γιού του συνιδρυτή της εταιρείας Hewlett-Packard. O David Packard ήταν επίσης καθηγητής Κλασσικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Αντζελες, UCLA, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Harvard και γνώστης της τεχνολογίας των Η/Υ. Ο David Packard τροποποίησε τον υπολογιστή σειράς HP-1000, της εταιρείας τους και σε συνεργασία με τους ερευνητές του TLG δημιούργησε μια σειρά προγραμμάτων για την επεξεργασία και εξερεύνηση των Ελληνικών κειμένων. Ετσι άρχισε η καταγραφή των αρχαίων ελληνικών κειμένων. Απο το 1976 ήδη, ερευνητές σε όλο τον κόσμο είχαν πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό αρχαίων κειμένων, σε μαγνητικές ταινίες. Το 1985 ο David Packard σχεδίασε και σύνθεσε στο γκαράζ του, τον Ιβυκο, έναν υπολογιστή ειδικά κατασκευασμένο για να διαβάζει τον ψηφιακό δίσκο του TLG. Ο Ιβυκος ηταν μια εφυεστατη τροποποιηση του HP-1000 και για την εποχη του ειχε πρωτόγνωρες δυνατοτητες. Ο δίσκος του TLG ήταν ο πρώτος ψηφιακός δίσκος που κυκλοφόρησε στον κόσμο που δεν περιείχε μουσική.
Από το 1985 μεχρι το 1988 το TLG επέκτεινε τη συλλογή του και κυκλοφόρησε άλλους 3 δίσκους. Το κόστος του προγράμματος είχε ξεπεράσει τα 15 εκατ. δολ. Εκτός από την δωρεά της Marianne McDonald και την χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, το TLG έλαβε σημαντική υποστήριξη από τον Αμερικανικό Κρατικό Οργανισμό National Endowment for the Humanities, NEH, που χρηματοδοτεί πρωτοποριακή έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το TLG έχει λάβει την μεγαλύτερη χρηματοδότηση από όλα τα σχετικά προγράμματα και θεωρείται το πιο γνωστό και σημαντικό πρόγραμμα στο είδος του.
Το 1988 το TLG άρχισε την ψηφιοποίηση της Βυζαντινής γραμματείας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται πολύ κοντά πλέον στην ολοκλήρωσή της. Το 1992 κυκλοφόρησε νέος δίσκος, ο TLG-D με σημαντικό αριθμό βυζαντινών κειμένων και που συνολικα περιελαμβανε 57 εκατομμυρια λέξεις. Το 2000 κυκλοφόρησε ο δίσκος TLG-Ε με 76 εκατoμμυρια λέξεις και από το 2001 ολόκληρο το corpus του TLG βρίσκεται στο δίκτυο και διατίθεται με συνδρομή σε ακαδημαικά ιδρύματα και ιδιώτες. Ενα μέρος του προγράμματος που ειναι ολόκληρη η βιβλιογραφική έρευνα και ένας αντιπροσωπευτικός αριθμός έργων, βρίσκονται στο δίκτυο με ανοικτή πρόσβαση. Το TLG σήμερα έχει καταγράψει περίπου 3,500 συγγραφείς και 11,000 έργα από τον Ομηρο μέχρι την πτώση του Βυζαντίου το 1453 μ.Χ. και συνεχίζει την ψηφιακή καταγραφή της Βυζαντινής περιόδου με την προοπτική να βρίσκεται στην μεσαιωνική και νεώτερη περίοδο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Το corpus του TLG χρησιμοποιείται σήμερα από χιλιάδες ερευνητές, φοιτητές και ιδιώτες σε 55 χώρες και περισσότερες απο 3,000 βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο. Η ύπαρξη του έχει αλλάξει ριζικά την έρευνα στις Ελληνικές σπουδές. Το TLG έχει συγκεντρώσει και καταγράψει το σύνολο της Ελληνικης γραμματειας μεγάλο μερος της οποίας βρισκεται σε διάφορες βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο και σπάνιες εκδόσεις. Στη δεκαετία του 70, σε σχετικο συνέδριο, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί Ελληνιστές είχαν υπολογισει ότι για το αρχαίο τμήμα του Θησαυρού θα απαιτείτο η καταγραφή και αποθησαυριση περίπου 400 συγγραφέων. Το TLG σήμερα έχει καταγράψει περισσότερους από 2,000 συγγραφείς από την αρχαιότητα. Μερικοί είναι γνωστοί μόνο με το ονομά τους η από 1-2 λέξεις, ή σπαράγματα που έχουν διασωθεί από το έργο τους. Η ερευνητική προεργασία που έχει γίνει από το TLG έχει φέρει στο φως ένα μεγάλο αριθμό συγγραφέων, που πριν ήταν σχεδόν ή εντελώς άγνωστοι και έχει συγκεντρώσει όλα αυτά τα κείμενα ώστε να μην χαθούν ποτέ πλέον.
Οι χρήστες του TLG έχουν πρόσβαση σε χιλιάδες κείμενα, σε ένα ψηφιακό δίσκο, αλλα και μεσω του internet και μπορούν να τα διαβάσουν η να αναζητήσουν τη χρήση μίας λέξεως αναμεσα σε χιλιάδες κείμενα, σε δευτερόλεπτα. Το TLG επισης περιλαμβανει πληρη κανονα συγγραφεων, εργων, καθως και αναλυτικη λεξικογραφια, ενω ειναι διασυνδεδεμενο με αυτοματοποιημενους μηχανισμους ανευρεσης σε ολα τα μεγαλα ψηφιακα κεντρα πληροφοριων των Πανεπιστημιων και Ιδρυματων Κλασσικων Σπουδων στην Αμερική και παγκοσμίως.
Σημερα με νεα και ισχυρα λογισμικα και μεθοδους αναλυσης, κατασκευαζονται εργαλεια προς χρηση των ερευνητων που εισερχονται δια του διαδικτυου στο TLG, ωστε με την εισαγωγη ενος λήμματος να ανασυρονται και ολοι οι συναφεις λεκτικοι τυποι.
Οι περιπετειες του TLG στην Ελλάδα
Για να υλοποιηθεί το σχέδιο αυτό, M. McDonald προχώρησε στην δημιουργία ενός ιδρύματος με τίτλο «Ιδρυμα του Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης», Φ.Ε.Κ 10 Μαρτίου 1992 και συμπλήρωμα 25 Ιουλίου 1997. Ισόβια μέλη του ιδρύματος διορίστηκαν, η M. McDonald. ο Γεώργιος Αναγνωστόπουλος, συνάδελφος της M. McDonald στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο και καθηγητής Φιλοσοφίας, ο αδελφός του Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, ο αναγραφόμενος ως Γεώργιος Βλάχος, ακαδημαικός (προφανώς αυτό είναι λάθος, πρόκειται για τον μετέπειτα Πρόεδρο του Ιδρύματος, τον ‘Αγγελο’ Βλάχο) και ο Ν. Αλιβιζάτος, Πανεπιστημιακός.
Το οίκημα της οδου Θρασύλλου παραχωρήθηκε με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Αννας Ψαρούδα Μπενάκη στις 20.7.1993. Η αρχικη υπόσχεση για την παραχώρηση του οικήματος ειχε δοθει από την Μελίνα Μερκούρη. Η σημερινη Δημαρχος Αθηνων, μεσολάβησε τοτε για να δοθεί το συγκεκριμένο οίκημα στο Ιδρυμα του Θησαυρού και όχι στην Αρχαιολογική Υπηρεσία που το διεκδικούσε. Τα εγκαίνια, μετά την αναπαλαίωση του κτιρίου που κρατησε σχεδον ενα χρονο, έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1995 παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας.
ΟΜΩΣ, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η M. McDonald ειχε προσλαβει τον Αθανάσιο Αναγνωστόπουλο σαν συνεργάτη της, λογω της γνωριμιας και της εμπιστοσυνης που ειχε στον αδερφο του, συνάδελφό της καθηγητη, για να διεκπεραιώνει τις υποθέσεις της στην Ελλάδα. Ο Αναγνωστόπουλος, οπως μας αναφερει λεπτομερώς η Κα. Παντελια, ειχε επισης ξεκινήσει την λειτουργια του «Ελληνικού Ινστιτούτου» στη Βοστώνη με την οικονομική συμπαράσταση της Μarianne Mc Donald. Δεδομένου ότι δεν είχε συγκεκριμένη απασχόληση μπορούσε να ταξιδεύει στην Ελλάδα και να διεκπεραιώνει τις υποθέσεις της M. McDonald. Στο πλαίσιο των επαφών που έκανε, ο Αναγνωστόπουλος παρουσίαζε τον εαυτό του σαν αντιπρόσωπο και στενό συνεργάτη του TLG δίνοντας πολλές φορές την εντύπωση στην Ελλάδα ότι ο ίδιος με την οικονομική υποστήριξη της M. McDonald ήταν υπεύθυνος για το ιδιο το πρόγραμμα TLG. Αυτό φαίνεται καθαρά σε επιστολές του ίδιου όπως π.χ. σε επιστολή του προς την κ. Μπακογιάννη. Επίσημα το TLG δεν γνώριζε και δεν μπορούσε να γνωρίζει τις ενέργειες του στην Ελλάδα.
Το 1996 κατά την διάρκεια της πρώτης επίσημης συνεδριάσεως του Διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος που ειχε δημιουργηθεί στην Αθηνα και στο οποιο ηταν η ιδια Προεδρος, η κ. McDonald ζήτησε να συσταθεί διεθνής συμβουλευτική επιτροπή από Ελληνες και ξένους φιλολόγους και γλωσσολόγους για την οργανωση του σχεδιου συλλογης, αξιολογησης και καταχωρησης στην Ελλαδα υλικου στο TLG. Ζήτησε επίσης, σαν Πρόεδρος του Ιδρύματος, οικονομικό απολογισμό. Ο Αθανασιος Αναγνωστόπουλος αρνήθηκε να παρουσιάσει απολογισμό και το Συμβούλιο της απάντησε ότι οι Ελληνες δεν χρειάζονται ξένους να τους πουν τι θα κάνουν και οτι η κ. McDonald δεν μπορεί να είναι Πρόεδρος του Ιδρύματος, γιατί δεν είναι Ελληνίδα υπήκοος. Αντιμέτωπη με την αισχρη αυτη κατάσταση, η McDonald υπέβαλε την παραίτηση της, την οποία στη συνέχεια γνωστοποίησε στον τότε Υπουργό Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλο.
Την ίδια περίοδο η διεύθυνση του TLG άλλαξε και ο Ted Brunner, ο νεος διευθυντης, δεν είχε αμεσες επαφές με την Ελλάδα και τον Ελληνικό Τύπο. Το φθινόπωρο του 1996 ομως, περιήλθαν στην κατοχή του TLG έγγραφα που έδειχναν ότι ο Αθανασιος Αναγνωστοπουλος χρησιμοποιούσε το όνομα και τη διεθνή φήμη του προγράμματος για ιδιοτελείς σκοπούς. Στην είσοδο του κτιρίου υπήρχε επιγραφή με το όνομα του TLG που προκαλούσε σύγχυση σε Ελληνες και ξένους ερευνητές σχετικά με την ιδιότητα του Ιδρύματος στην Ελλάδα. Ο Αναγνωστοπουλος διένειμε επισης διαφημιστικό υλικό, ισχυριζόμενος ότι το TLG είναι τμημα του Ιδρύματος στην Ελλάδα και του «Ελληνικού Ινστιτούτου» της Βοστωνης.
Το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια επενέβη αμέσως με επιστολές προς τον Αναγνωστόπουλο και το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος. Επιστολές εστάλησαν στα Υπουργεία Πολιτισμού, Παιδείας και Εξωτερικών και στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Αθ. Αναγνωστοπουλος τοτε, υπο την προοπτικη γενικευμενων νομικων επιπλοκων, αναγκαζεται να παραδεχτει επισημα και δημοσια, με επιστολη του στις 3/2/1998 προς τον Προεδρο της Ελληνικης Δημοκρατιας, οτι το Ελληνικο Ιδρυμα στο οποιο ειναι προεδρος ουδεμια σχεση εχει με το TLG.
Απο το 1996 παρ’ ολα αυτα και μέχρι σήμερα, ο Αναγνωστόπουλος συνεχίζει, απο οτι μας αναφερει η Κα. Παντελια και εμεις διαπιστωσαμε, να δίνει συνεντεύξεις και να παραποιεί την πραγματικότητα και τον ρόλο του. Στις συνεντεύξεις αυτές ισχυρίζεται οτι ο ίδιος ήταν καθηγητής στο Harvard, και ότι το οίκημα της Θρασύλλου εδόθη στον ίδιο από την Μελίνα λόγω του σημαντικού του έργου στην Αμερική. Τον Οκτώβριο του 1998 σε Press Conference με τον Λάζαρο Εφραίμογλου και την Λιάνα Κανέλλη, που βεβαιως οι ανθρωποι δεν εγνωριζαν το παρασκηνιο, παρουσιάστηκε σαν καθηγητής του Harvard. Το Πανεπιστήμιο του Harvard διέψευσε τους ισχυρισμούς του με σχετικη αυστηρη επιστολή. Αντιγραφα ολων των παραπανω επιστολων, εγγραφων και επισημων δημοσιευματων βρισκονται στην διαθεση του περιοδικου.
Μ’ αυτα και μ’ αυτα λοιπον , οπως παντα αλλωστε συμβαινει, η Ελλαδα εχασε μια ακομα θαυμασια ευκαιρια να συμμετασχει ενεργα στο μοναδικο μεγα-εργο του περασματος στην αθανασια της ανθρωπινης ιστοριας της ιδιας της της Ελληνικης Γλωσσας. Ο γραφων ειναι σε θεση να γνωριζει οτι σημερα γινονται καποιες σιωπηρες ενεργειες για την δραστηριοποιηση της Ελλαδας στο εργο αυτο, μεσω ιδιωτικων φορεων.
Παντως σχεδον ολα τα τμηματα Κλασσικων σπουδων, και οχι μονο, των Ελληνικων Πανεπιστημιων, με ποιο δραστηρια το Α.Π.Θ., των Ιωαννινων και της Κρητης, αλλα και παρα πολλοι ιδιωτες ερευνητες, εναντι μιας εντελως χαμηλης και συμβολικης ετησιας συνδρομης, απολαμβανουν ηδη του τεραστιου αυτου πλουτου. Ο καθε ενας απο εμας, μπορει σημερα να επιλεξει το ειδος της συνδρομης που επιθυμει, με ημερα, με μηνα, με ετος, με ωρες, ή με ογκο πληροφοριων, και εναντι ενος ασημαντου ποσου να εχει απεριοριστη προσβαση σε ολον αυτον τον τεραστιο πλουτο.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ
ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ TLG
Σε ολη την διαδρομη του TLG, σημειο σταθμος ηταν το περασμα των δεδομενων απο το παλαιο συστημα του D. Packard Jr. στους νεους Η/Υ και πλατφορμες ανοικτης αρχιτεκτονικης. Ο συμπατριωτης μας Νικος Νικολαου απο την Μελβουρνη, με διαδακτορικα στην Γλωσσολογια και την Πληροφορικη, σχεδιασε με την ομαδα του TLG στο Irvine, ολα τα απαραιτητα προγραμματα και διαδικασιες για τον ελεγχο πανω απο 9.000 κειμενων που πέρασαν απο το συστημα του Ιβυκου στο περιβαλλον των Windows.
Η εργασια του ελεγχου που ανελαβε ο Νικος Νικολαου, αργοτερα, ηταν τεραστιου ογκου, εκτασης και προσπαθειας και οι παλαιοι απο την ομαδα του Packard, του ιδίου συμπεριλαμβανομενου, δεν μπορεσαν να βοηθησουν απο οτι μας ενημερωσε η Κα. Παντελια. Παρ’ ολα αυτα η ομαδα πετυχε το ακατορθωτο: χωρις manual στα χερια της, εκανε reverse engineering στον κωδικα των κειμενων και απο το δυαδικο-assembly συστημα που ηταν, οπως ειχε ερθει απο τον Ιβυκο, το μετετρεψε σε ASCII και απο εκει στην συνεχεια το μετεφερε σε συγχρονες μορφες γραμματοσειρων unicode. Ακολουθησε η αποθηκευση σε συγχρονους Η/Υ και πλατφορμες ανοικτης αρχιτεκτονικης. Η ομάδα του TLG σημερα, συνεχιζει την δουλεια της και εχει αναπτυξει μοναδικα στο ειδος τους λογισμικα εργαλεια (software), δια των οποιων γινεται οχι μονο ταχυτατη πιστοποιηση και διορθωση των εισαγομενων κειμενων, αλλα και αυτοματη σηματοδοτηση και υπερ-διασυνδεση καθε λεξης των κειμενων αυτων με ολο τον υπολοιπο θησαυρο σε επιπεδο κειμενου, παραγραφου, λεξης, τυπου, συγγραφεως, εποχης, θεματολογιας και ηλεκτρονικων πηγων και αρχειων απο αλλα Πανεπιστημια που διατηρουν και αναπτυσσουν σε ψηφιακη μορφη την Αρχαια Ελληνικη Γραμματεια. Ετσι με την τεχνολογια των υπερσυνδεσμων (hyper-link), ο καθε ενας μπορει πλεον να περιηγηθει, ξεκινωντας απο μια λεξη ή προταση, σε ολες τις περιοχες του θησαυρου, οπου υπαρχουν σχετικες ή παρομοιες αναφορες με αυτην που χρησιμοποιησε στην εναρξη της αναζήτησής του.
Απλο παραδειγμα: Ψαξαμε για την λεξη «χρονος» στον Αριστοτελη και πηραμε σαν απαντηση πανω απο 120 σχετικες και πληρεις αναφορες. Παραθετουμε ενα τμημα κειμενων μιας εκ των απαντησεων:
Search for χρονος:
1. Aristoteles et Corpus Aristotelicum Phil., Analytica priora et posteriora. {0086.001} Bekker page 48b line 36. (Browse)
Καθε λεξη στο παραπανω κειμενο ειναι υπερσυνδεσμος που σε οδηγει σε καποια αλλη σχετικη περιοχη του TLG. Το θαυμασιο ειναι οτι μπορει να βαλει καποιος στην αναζήτησή του, οσα φιλτρα και περιορισμους επιθυμει, προκειμενου να επικεντρωσει την αναζητηση σε οποια περιοχη θεματολογιας , λεκτικου τυπου, ή αλλου χαρακτηρηστικου θελει. Επισης, με χρηση της εντελως νεας τεχνολογιας XML, ειναι ηδη δυνατη η αναδιφηση σε λεκτικους τυπους που συνδεονται και γραμματικα με το προς ερευνα λημμα και οχι μονο με τον τυπο του, οπως μας λεει ο ερευνητης και μηχανικος του TLG Νικος Νικολαου. Η μοφολογικη αυτη αναλυση μας επιτρεπει να εισαγουμε π.χ. την λεξη «εισφερω» και να παραλαμβανουμε αποτελεσματα, αν το επιθυμουμε, που περιεχουν τον τυπο «εισηνεγκον».
Οτιδηποτε εχει καταχωρηθει στο TLG ειναι μονο απο κριτικες εκδοσεις και οι καταχωρησεις γινονται στην Κίνα. Ναι, σωστα διαβαζετε, στην Κινα. Με συμβολαια οπου επιτρεπεται μονο ενα λαθος ανα 24.000 χαρακτηρες και οπου οι 1.000 πληκτρολογουμενοι χαρακτηρες στοιχιζουν 1,4 δολαρια. Το κεντρο του TLG στο Irvine συλλεγει απο Πανεπιστημια και ερευνητικα κεντρα απο ολο τον κοσμο ο,τι καινουργια εκδοση ή manuscript βρεθει. Εφ’ οσον αυτη ικανοποιει τα αυστηρα κριτηρια αξιολογησης αποστελλεται στην συνεχεια σε κιβωτια στην Κινα, οπου γινεται η καταχωρηση των κειμενων σε ψηφιακη μορφη. Η καταχωρηση γινεται ταυτοχρονα απο τρεις ομαδες, που καταχωρουν το ιδιο κειμενο και μετα με ειδικο λογισμικο τα τρια κειμενα συγκρινονται και τα λαθη διορθωνονται σχεδον αυτοματα. Τα κειμενα μετα αποστελονται στην ψηφιακη μορφη τους πισω στο TLG και εκει αφου υποστουν την τελικη αναλυτικη επεξεργασια και ελεγχους, ενθετονται στο σωμα του TLG. Στο TLG γινονται συχνες επικαιροποιησεις των ηδη καταχωρηθεντων κειμενων, οταν βρισκονται αγνωστες εκδοσεις τους και επισης διορθωσεις που προκυπτουν απο καιρου εις καιρον σαν αποτελεσμα ειδικης φιλολογικης επεξεργασιας των ηδη καταχωρηθεντων.
Σε ολο τον κοσμο σημερα, το TLG αποτελει τον κανονα αναφορας για οτιδηποτε σχετιζεται με τις Κλασσικες Σπουδες και τις ερευνες που αφορουν στις πηγες και τις διαστασεις της Κλασσικης Γνωσης. Επισης Ιδρυματα, Πανεπιστημια, Ερευνητικα Κεντρα, και Ινστιτουτα που ασχολουνται με Γλωσσολογια, Θεωρητικη Πληροφορικη, Μαθηματικα και επιστημες της Γνωσης ( Γνωσιολογια ), ειναι διαρκως διασυνδεδεμενα με το TLG.
Το TLG εχει ηδη υψωσει στην αθανασια την Ελληνικη Γλωσσα. «Κλυτε θεοι πατρωοι», απο την καθολικα συμπαντικη διασταση που βρισκεστε και «μολοιτε ημιν» για να δειτε οτι εστω και σ’αυτη την ανυδρη εποχη, εστω και σε υπερατλαντιους τοπους, οι κατα το γενος και οι κατα την παιδειαν Ελληνες, τηρουν τoν του νοος σας λογον. Μαρια Παντελια, Marriane McDonald, Theodore Brunner, Νικο Νικολαου και ολους εσας στο TLG, σας ευχαριστουμε.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ
Κατα την διαρκεια της ερευνας μας, ειχαμε την τυχη να παρουμε συνεντευξεις τοσο απο την Marriane McDonald και τον Theodore Brunner, οσο και απο την Μαρια Παντελια. Ειναι χαρακτηριστικος, του πνευματικου και συνολικου μεγεθους της Καθηγητριας Μαριας Παντελια, ο τροπος με τον οποιον αναφερονται σε αυτην, τοσο η Marriane McDonald, οσο και ο Ted Brunner.
A) Marianne McDonald:
Ιωαννης Πηλιουνης:
Αγαπητη Καθηγητρια McDonald, υπαρχει ενα Αρχαιο ρητο που λεει: «Συν Αθηνα και χειρα κινει». Αυτο ταιριαζει τελεια στην δικη σας περιπτωση. Η σοφια της Αθηνας, ευρισκετο εδω και εκει, διασπαρτη, αναμενοντας το καταλληλο χερι, σ’αυτην την περιπτωση το δικο σας, να μαζεψει ολα αυτα τα κομματια μαζι και να τα επιστρεψει στην ανθρωποτητα ως ενα ενιαιο συνολο, οπως ηταν στους Αρχαιους καιρους. Τα επιστρεψατε στην μορφη του TLG. Θα θελαμε να ξερουμε ποιο ηταν το κινητρο σας. Το κινητρο το οποιο σας εκανε να ξοδεψετε πανω απο ενα εκατομμυριο δολαρια για να κανετε το TLG πραγματικοτητα.
Marriane McDonald:
Το εκανα αυτο διοτι η Ελληνικη κουλτουρα και Γραμματεια, υπηρξε παντα η μεγαλη μου αγαπη, μαζι με την οικογενεια μου. Τιποτα δεν εχει οποτεδηποτε ξεπερασει την Ελληνικη Ποιηση, το Ελληνικο Δραμα, την Ελληνικη Φιλοσοφια και οπως εχει πει ο Whitehead, οτιδηποτε γραφτηκε μετα τον Πλατωνα ηταν απλα σημειωσεις. Ειδα οτι τοσα πολλα επιστημονικα προγραμματα εχρηματοδοτουντο αλλα κανενα στις Ανθρωπιστικες Σπουδες. Εγραφα τοτε την Διδακτορικη μου Διατριβη με θεμα τους Ορους της Ευτυχιας στον Ευριπιδη, η οποια εχει μεταφραστει και στα Ελληνικα, (Terms for Happiness in Euripides. Hypomnemata, Vol. 54, Gφttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1978. Greek Translation by Errikos Belies.), Πηγαινετε παρακαλω στην ηλεκτρονικη μου σελιδα στο internet και δειτε στο βιογραφικο μου με ποιο τροπο αφιερωσα ολη μου την ζωη στην υπηρεσια της Αρχαιας Ελληνικης Γραμματειας και της Ελληνικης Σκεψης. Σκεφτηκα λοιπον οτι ολοκληρη η Ελληνικη Γραμματεια θα μπορουσε να ηταν σε H/Y και προς χρηση των φοιτητων. Αν ηταν στο χερι μου δε, δεν θα υπηρχε και καμμια χρεωση για την χρηση του TLG, αλλα αντιλαμβανομαι οτι το Π. της Καλιφορνια πρεπει να χρεωσει κατι ωστε το εργο να συντηρειται και να προχωρα.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Ο δρομος προς το TLG, με ολες τις προσπαθειες που εχουν γινει ωστε το TLG να ειναι σημερα ενας πνευματικος φαρος, θα επρεπε να ηταν σκληρος απο καιρου εις καιρον. Μπορουμε να το καταλαβουμε αυτο. Ομως δεν μπορουμε να αντιληφθουμε για ποιον λογο το TLG δεν βρηκε και ενα δρομο προς τον φυσικο του τοπο που ειναι η Ελλαδα. Θα θελαμε την αποψη σας και πληροφοριες απο πρωτο χερι γι’ αυτο το τοσο σημαντικο θεμα.
Marriane McDonald:
Ειχαμε προσπαθησει αρχικα, τα κειμενα να πληκτρολογουνται στην Ελλαδα, αλλα τα λαθη ηταν παρα πολλα συγκρινομενα με εκεινα του μερους που επελεγει τελικα για να γινεται η εισαγωγη των δεδομενων, στην Κινα. Οι Ελληνες γνωριζαν τα Ελληνικα τους πολυ καλα, αλλα τα λαθη ξεπηδουσαν λογω του οτι ξεραν τα Νεα Ελληνικα τοσο καλα, με των οποιων το γραψιμο ηταν εξοικειωμενοι και οχι τα Αρχαια. Στην Κινα ειχαμε ενα λαθος ανα 20.000 χαρακτηρες.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Εκτιματε οτι για σας το TLG ειναι μια τελειωμενη πλεον υποθεση, ή μηπως υπαρχει απο μερους σας μια θετικη αντιμετωπιση σε μια μελλοντικη συμμετοχη σας σε ενδεχομενη προσπαθεια εγκαταστασης του στην Ελλαδα? Φυσικα μια τετοια προσπαθεια θα εγενετο μεσα απο ιδιωτες χρηματοδοτες και σε απ’ ευθειας συνεργασια με το TLG στο Irvine. Καταλαβαινετε οτι ενα τετοιο σχεδιο δεν θα ηταν δυνατον να υλοποιηθει χωρις την δικη σας στενη βοηθεια και εκεινη της καθηγητριας Μαριας Παντελια.
Marriane McDonald:
Αυτο θα ηταν το ποιο γλυκο μου ονειρο. Τωρα που τα Αρχαια κειμενα εχουν τελειωσει, η Ελλαδα θα ηταν το τελειο μερος για κειμενα της Βυζαντινης και εκεινα της Νεωτερας περιοδου. Πραγματικα θα ηθελα να δω την Ελλαδα να παιρνει ενεργα μερος στην επεκταση του TLG.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Καθηγητρια McDonald, ενα ηταν να αρχισετε παλι απο την αρχη, θα κανατε κατι διαφορετικα και αν ναι τι θα ηταν αυτο;
Marriane McDonald: Θα ειχα ερευνησει καλυτερα τις γραμματικες γνωσεις και τα πιστοποιητικα σπουδων, των ανθρωπων που ειχα ζητησει να με βοηθησουν. (Αναφερεται στην περιπτωση του TLG στην Ελλαδα). Εμπιστευτηκα παρα πολλους φιλους. Ενομισα οτι ο Θανασης Αναγνωστοπουλος θα συμβουλευοταν ανθρωπους με γνωσεις και εμπειριες που αυτος δεν ειχε. Δεν το εκανε, αλλα αντιθετα προσπαθησε να δημιουργησει το δικο του βασιλειο. Στενοχωριεμαι που το TLG δεν προχωρησε στην Ελλαδα με τον τροπο που το ειχα οραματιστει, με την βοηθεια της Μελινας Μερκουρη, της Ντορας Μπακογιαννη και του Ανδρεα Παπανδρεου ο οποιος διασφαλισε την παροχη του οικηματος στην Πλακα για την στεγαση του TLG. Ξοδεψα χρονια σε συναντησεις μαζι τους και οταν τελικα το οικημα εδοθη, εγω καποια στιγμη αναγκαστηκα να παραιτηθω απο το project, αφου ειδα οτι οχι μονο γινοταν κακοδιαχειριση στα οικονομικα αλλα υπηρχε και ελαχιστη ή καθολου μαλλον επιστημονικη καθοδηγηση. Αυτο ειναι τραγωδια για την Ελλαδα. Με την καταλληλη διοικηση θα μπορουσε αυτο που ειχαμε ονειρευτει στο Πανεπιστημιο της Καλιφορνια και υλοποιουσαμε ως TLG, να συνεχιστει στο φυσικο του σπιτι, στην Ελλαδα. Ολα αυτα τα ανεκτιμητης αξιας κειμενα θα μπορουσαν να ειναι στην διαθεση των Ελληνοπαιδων μαθητων και επισης διαθεσιμα για ερευνα σε ολο τον κοσμο δια μεσου της Ελλαδας. Το TLG ειναι σημερα διαθεσιμο σε ολο τον κοσμο απο το Πανεπιστημιο του Irvine, αλλα ειναι κριμα που η ουσιωδης εργασια δεν εγινε στην Ελλαδα. Ομως ειμαι πολυ ευτυχισμενη που η λαμπρη Μαρια Παντελια ειναι η νεα Διευθυντρια του project TLG. Οπως βλεπετε τελικα, επιστρεψαμε ως TLG στην Ελλαδα, μεσω ενος Διευθυντη γεννημενου και σπουδασμενου στην Ελλαδα.
B) Theodore Brunner
Ιωαννης Πηλιουνης: Αγαπητε καθηγητα Brunner, ειναι καλα γνωστο οτι η ιστορικη σας επιστολη προς τον Πρυτανη του Irvine, Daniel G. Aldrich, της 2ας Ιουλιου 1971 ηταν αναμεσα στα πρωτα βηματα, αν οχι το πρωτο, που ανοιξε μια νεα πορτα στην ανθρωπινη γνωση.Τι θυμαστε απο εκεινες τις πρωτες μερες;
Theodore Brunner:
Το πολυ πρωτο βημα στην πραγματικοτητα, ηταν η προταση της Marriane McDonald προς εμενα, τοτε μαθητρια μου στο Πανεπιστημιο της Καλιφορνια στο Irvine, οτι ενα εργο επανω στην κατασκευη ενος θησαυρου της Ελληνικης Γλωσσας, θα μπορουσε να ξεκινησει. Η επιστολη μου στον Πρυτανη Aldrich ειχε σκοπο να διερευνησει εαν ενα τετοιο τεραστιας σημασιας και ογκου εργο θα μπορουσε να φιλοξενηθει και να υποστηριχθει απο ενα σχετικα νεο ιδρυμα, οπως το δικο μας, μεσα στο Πανεπιστημιακο συστημα της Καλιφορνια. Οπως ομως τελικα προεκυψε, ηταν ακριβως αυτη η νεοτης του δικου μας ιδρυματος που ανεθρεψε το ειδος των πειραματισμων και της τολμης που εχρειαζετο για να αναπτυχθει ενα τετοιο project.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Χαρη στις δικες σας προσπαθειες, το TLG εγινε ο υπερτατος χωρος αναφορας για καθε ενα που διαισθανεται και γνωριζει οτι ο συνδυασμος της Ελληνικης Κλασσικης Σκεψης με την μοντερνα επιστημη ειναι η μονη δυνατη διαδρομη για την σωτηρια και αναγεννηση του ανθρωπινου πολιτισμου. Εαν επροκειτο να ξαναρχισετε τι θα κανατε διαφορετικα;
Theodore Brunner:
Τιποτα. Η τεραστια επιτυχια του TLG απο τα πρωτα του βηματα εως σημερα, ειναι η θετικη αποδειξη οτι η φιλοσοφια, η μεθοδολογια και οι διαδικασιες που ακολουθηθηκαν στο project, σταθηκαν και εξακολουθουν να ειναι σωστες και καταλληλες.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Ο Ισοκρατης ειχε πει οτι Ελληνες θεωρουνται οσοι μετεχουν της Ελληνικης παιδειας. Ποσο αληθινο αισθανεστε οτι εχει βγει αυτο για ολους οσους ενεπλακησαν στο τεραστιο αυτο εργο του TLG;
Theodore Brunner:
Εαν το αποφθεγγμα αυτο ειναι πραγματικα σωστο, τοτε καθε ενας που ενεπλακει στο project πρεπει να θεωρει τον εαυτο του τιμημενο,
Ιωαννης Πηλιουνης:
Κατα την διαρκεια ολων αυτων των ετων που ειχατε την απολαυση να ειστε μεσα στις θαλασσες της Αρχαιας Γνωσης, υπηρξε κατι που σας συγκλονησε οταν ηρθατε για πρωτη φορα σε επαφη μαζι του;
Theodore Brunner:
Προσωπικα δεν εχω βρει ποτε κατι σε σχεση με τον Αρχαιο κοσμο συγκλονιστικο. Αυτο, διοτι απο παιδι ημουν σε συνεχη επαφη με τον Αρχαιο κοσμο. Η μητερα μου με μεγαλωσε με ιστοριες απο την Ελληνικη Μυθολογια. Τα σχολικα μου χρονια στο Κλασσικο Γυμνασιο στην Γερμανια, με βοηθησαν να διευρυνω την εκτιμηση μου στην Κλασσικη Αρχαιοτητα και η Πανεπιστημιακη μου εκπαιδευση, οντας και αυτη εστιασμενη στον Αρχαιο Ελληνικο Κοσμο, με εκανε να τον κατανοησω πληρως. Δεν ειναι κατι ξενο σε εμενα.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Καποια χρονια πριν, ολοι εσεις στο Irvine, κανατε μια πολυ μεγαλη προσπαθεια ετσι ωστε το TLG να εγκατασταθει και να καρποφορησει στην Ελλαδα. Η προσπαθεια αυτη δεν ειχε τα αναμενομενα αποτελεσματα. Τι θα ειχατε να μας πειτε γι’ αυτο το θεμα υστερα απο τοσα χρονια. Πιστευετε οτι καποια μερα το TLG θα βρει τον δρομο του για την Ελλαδα;
Theodore Brunner:
Το TLG, δια μεσου αυτου καθ’αυτου του χαρακτηρα του, ΕΧΕΙ ηδη βρει τον δρομο του για την Ελλαδα, οπως και για ολες τις γωνιες του κοσμου. Για μενα δεν ειναι τοσο σημαντικο το που γεννιεται ενα project. Αυτο που ΕΙΝΑΙ σημαντικο ειναι το οτι ειναι προσβασιμο στον οποιοδηποτε απο οπουδηποτε. Θα προσεθετα δε, οτι κατα ενα τροπο το TLG εχει βρει τον δρομο του για την Ελλαδα. Για αρκετα χρονια τωρα, βρισκεται στα παναξια χερια της αγαπημενης σας συμπατριωτισας, της συναδελφου Μαριας Παντελια. Το θεωρω τυχερο και καταλληλο αυτο και η Ελλαδα μπορει να αντλησει περηφανια και αιγλη απο το οτι η Μαρια Παντελια πιλοταρει το Project.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Μετα απο τοσα χρονια στην μελετη των κλασσικων σπουδων, θα πρεπει οπωσδηποτε να εχετε μια κατασταλαγμενη αποψη περι των αιτιων της παρακμης και πτωσης της Κλασσικης Σοφιας και της αναδυσης των αιωνων του σκοταδισμου. Θα θελαμε την γνωμη σας γι’ αυτο το θεμα.
Theodore Brunner:
Οι αιτιες εχουν ηδη αναλυθει απο αμετρητους ιστορικους και ας μην επαναλαβουμε εδω τα συμπερασματα τους. Αυτο το οποιο εχει μακραν μεγαλυτερη σημασια ειναι το να κατανοησουμε οτι τα ιστορικα γεγοντα στον κοσμο εχουν φυση ΚΥΚΛΙΚΗ. Αυτην την στιγμη, εδω στο 2003 για παραδειγμα, υπαρχει μια ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΑ ατελειωτη παλη μεταξυ των πανεπιστημιακων δασκαλων που λενε οτι το ενδιαφερον για την μελετη των Κλασσικων γλωσσων και γνωσεων πεφτει με ταχυ ρυθμο, οτι πολλα τμηματα Κλασσικων σπουδων συντομα θα κλεισουν και οτι απλα στον συγχρονο κοσμο της τεχνολογιας και του υλιστικου προσανατολισμου δεν υπαρχει χωρος για την μελετη του Αρχαιου κοσμου. Ειμαι 68 ετων και εχω ξαναζησει αναλογες περιοδους και εχω ξανακουσει παρομοιες κουβεντες σε πολλες περιπτωσεις ολα αυτα τα χρονια. ΟΜΩΣ, ο κοσμος των ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΑΝΤΟΤΕ ξανανθιζει, οπως ακριβως συνεβη σε ολοκληρη την ανθρωποτητα μετα τον μεσαιωνα.
Γ) Μαρια Παντελια
Ιωαννης Πηλιουνης:
Αγαπητη Καθηγητρια Μαρια Παντελια, εδω και εξι χρονια, εχετε επωμισθει ενα βαρυ και δυσκολο εργο. Εκεινο της διευθυνσης και της παρα περα αναπτυξης του TLG. Η τοσο ομως επιτυχημενη διεθνης πορεια του, θα πρεπει κατα καποιο τροπο να σας αποζημιωνει και να σας δινει συνεχως νεες δυναμεις για ακομα μακρυτερους στοχους. Μπορειτε να μας πειτε ποιοι ειναι οι αμεσως επομενοι, τοσο απο πλευρας θεματολογιας οσο και απο πλευρας τεχνολογιας;
Μαρια Παντελια:
Οσον αφορά την θεματολογία, ο στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε την ψηφιακή καταγραφή της βυζαντινής γραμματείας μέσα στα επόμενα δύο χρόνια και να προχωρήσουμε στην επέκταση του Κανόνα στη μεσαιωνική και νεώτερη περίοδο. Παράλληλα ανανεώνουμε παλιές εκδόσεις με νεώτερες που αντανακλούν τις πιο σύγχρονες ερευνητικές απόψεις στο χώρο της ελληνικής κλασσικής φιλολογίας.
Απο πλευράς τεχνολογίας συνεχίζουμε να επεκτείνουμε και να βελτιώνουμε την έκδοση του διαδικτύου. Στη διάρκεια του τελευταίου έτους και σε συνεργασία με τήν τεχνική επιτροπή του Unicode Consortium υποβάλαμε μία σειρά από προτάσεις για να περιληφθούν όλοι οι χαρακτήρες που απαντούν στα Ελληνικά κείμενα στο πολυτονικό σετ του Unicode. Ο απώτερος στόχος αυτής της προσπάθειας είναι να υπάρχει συνέπεια στις γραμματοσειρές και την πληκτρολόγηση του πολυτονικού συστήματος. Μέχρι στιγμής περισσότεροι από 300 χαρακτήρες έχουν γίνει δεκτοί από την αρμόδια επιτροπή—π.χ. οι χαρακτήρες που απαιτούνται για την απεικόνηση του αρχαίου Ελληνικού μουσικού, μετρικού και αριθμητικού συστήματος, καθώς και πολλά παπυρολογικά και επιγραφικά σύμβολα. Ελπίζουμε ότι σύντομα όλοι αυτοί οι χαρακτήρες θα γίνουν δεκτοί και απο τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποιήσεως (ISO).
Μέσα στα άμεσα ερευνητικά μας προγράμματα περιλαμβάνεται επίσης το τεράστιο έργο της πλήρους λημματοποίησης του λεξιλογίου της Ελληνικής ούτως ώστε να υπάρξει στο μέλλον η δυνατότητα ακριβέστερης αναζήτησης λέξεων. Για παράδειγμα, η παρούσα τεχνολογία επιτρέπει στον χρήστη του TLG να αναζητήσει στα κείμενα όλες τις αναφορές στο ρήμα 'λέγω'. Ο υπολογιστής όμως δεν αναζητεί συγχρόνως όλους τους τύπους του ρήματος, όπως το "είπον", "ελεξα" κλπ. Το πρόγραμμα λημματοποίησης του Ελληνικού λεξιλογίου και η έρευνα που θα γίνει σαν προυπόθεση της υλοποίησης του προγράμματος θα αποτελέσει την βάση για την εκπόνηση νέων λεξικών και μελετών γύρω από την μορφολογία της Ελληνικής απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Κυρια Παντελια, περιγραψτε μας με συντομια την αλληλουχια γεγονοτων που σας εφεραν σε αυτη την προεξαρχουσα θεση του κοσμου των Κλασσικων Σπουδων και πειτε μας, απο τοτε που εισηλθατε στο project για πρωτη φορα, ποιοι ηταν οι σημαντικοι του σταθμοι;
Μαρια Παντελια:
Απο τα φοιτητικά μου χρόνια είχα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την τεχνολογία και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Σαν καθηγήτρια Κλασσικών Σπουδών, αρχικά στο Πανεπιστήμιο του New Hampshire, είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με την εφαρμογή της τεχνολογίας στη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσης και του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού. Ετσι όταν το 1996 συνταξιοδοτήθηκε ο επί εικοσιπενταετίας διευθυντής του TLG, ο καθηγητής κ. Theodore Brunner, το Πανεπιστήμιο της Καλιφορνιας με εξέλεξε καθηγήτρια Κλασσικών Σπουδών με την αρμοδιότητα να διευθύνω το πρόγραμμα του Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης.
Πολλοί είναι οι σταθμοί των τελευταίων 7 ετων. Ο πιο σημαντικός θα έλεγα ότι ήταν η αντικατάσταση του Ιβυκου από ένα νέο σύστημα επεξεργασίας των κειμένων. Οταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου το πρώτο μου μέλημα ηταν ο απόλυτος εκσυγχρονισμός του προγράμματος. Ο Ιβυκος, ο ειδικός υπολογιστής που σχεδίασε ο David Packard στη δεκαετία του 70, δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της τεράστιας συλλογής κειμένων. Το 1999 μετά απο εντατικές προσπάθειες 3 ετών, αντικαταστάθηκε από το νέο συστημα διορθώσεως και επεξεργασίας των κειμένων. Η μεταφορά των κειμένων από τον Ιβυκο στα νέα αυτά συστήματα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και χρονοβόρα και πήρε μήνες συνεχούς εργασίας επί 24ώρου βάσεως. Θα πρέπει εδώ να αναφέρω την προσφορά του γλωσσολόγου συνεργάτη μας, κ. Νίκου Νικολάου, ο οποίος πέτυχε ουσιαστικά την αποκρυπτογράφηση του λογισμικού του Ιβυκου και συμμετείχε στον σχεδιασμό των νέων συστημάτων. Η αφοσίωση ολόκληρης της ομάδας του TLG εκείνη την εποχή ήταν συγκινητική. Με την δημιουργία του νέου συστήματος έγινε δυνατή η έκδοση του τελευταίου μας ψηφιακού δίσκου (TLG E) που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2000 και περιελάμβανε σχεδόν 8,000 έργα από περισσότερους από 2,000 συγγραφείς και συλλογές, συνολικά 76 εκατ. λεξεις. Ο επόμενος μεγάλος σταθμός ηταν η έκδοση του διαδικτύου, το πρώτο στάδιο της οποίας ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2001. Για την έκδοση αυτή δημιουργήσαμε ειδικό μηχανισμό αναζήτησης και παρουσίασης των κειμένων και του εκτενούς βιβλιογραφικού υλικού που εχουμε στη διάθεσή μας. Ολη αυτή η προσπάθεια βρισκεται στο διαδικτυο και ένα μεγάλο μέρος της προσφέρεται δωρεάν στη σελίδα TLG.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Με ποια αλλα Διεθνη ή Αμερικανικα project των Κλασσικων Σπουδων, διατηρει το TLG διασυνδεσεις και κατα ποια ενδεχομενως εννοια αυτα λειτουργουν συμπληρωματικα στο TLG ? Δωστε μας σας παρακαλουμε και ένα παραδειγμα χρησης του TLG που δειχνει μια τετοια σχεση αλληλεπιδρασης.
Μαρια Παντελια:
Απο τις αρχές της ιδρύσεώς του το πρόγραμμα βασίστηκε στην συνεργασία χιλιάδων επιστημόνων από την Ευρώπη και την Αμερική. Η επιλογή των κριτικών εκδόσεων γίνεται με την βοήθεια των ειδικών και την υποστήριξη αναγνωρισμένων οργανισμών, οπως η Αμερικανική Ενωση της Βορείου Αμερικής (American Philological Association). Συνεργαζόμαστε στενά με το πρόγραμμα Περσέας που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο Tufts της Μασσαχουσέτης για την δημιουργία μεθόδων και λεξικογραφικών εργαλείων. Εχουμε επίσης επαφή με τον καθηγητή κ. Ερικ Τραπ καί τους συνεργάτες του στα Πανεπιστήμια της Βιέννης και της Βόννης. Συνεργαζόμαστε με τα πανεπιστήμια του Μichigan, Duke και Cornell, οπου υπάρχουν αντίστοιχα ερευνητικά προγράμματα για την επιγραφική και παπυρολογία. Και βεβαια διατηρούμε επαφές με χιλιάδες ερευνητες απ’ όλο τον κόσμο που χρησιμοποιούν το TLG και μας βοηθούν με τις υποδείξεις τους να βελτιώσουμε τα προγράμματα μας.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Κυρια Παντελια, εχετε αρκετα χρονια στις Η.Π.Α. για να μπορεσετε να μας δωσετε μια εικονα, εκεινου του ποσοστου της Αμερικανικης Κοινωνιας που οχι μονο αισθανεται το τεραστιο και κοινωνικα θετικο ειδικο βαρος των Κλασσικων Σπουδων, αλλα και εργω επιχειρει, μεσα στους ανυδρους καιρους που διανυει ο κοσμος μας, να εφαρμοσει τις Κλασσικες Αξιες. Μιληστε μας σας παρακαλω λιγο γι’ αυτους τους ανθρωπους και για το πως το TLG τους εχει βοηθησει και τους βοηθα.
Μαρια Παντελια:
Πιστεύω ότι υπαρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τις Κλασσικές σπουδές στις Η.Π.Α. Το 2001 η Αμερικανική Ενωση Φιλολογων εξέδωσε μία έκθεση στην οποία κατέληξε οτι δεν υπάρχουν αρκετοί ειδικευμένοι κλασσικοί φιλόλογοι για να καλύψουν τις υπαρχουσες θέσεις στα Αμερικανικά Πανεπιστήμια. Κάθε χρόνο προκηρύσσονται 150-200 νέες θέσεις. Τα μαθήματα Κλασσικού πολιτισμού και Ελληνικής Μυθολογίας παραμένουν η πρώτη επιλογή των Αμερικανών φοιτητών σε όλα τα πανεπιστήμια ασχέτως ειδικότητας και προγράμματος σπουδών. Αυτό κάτι σημαίνει. Αυτό σημαίνει ότι εμείς που ασχολούμαστε με την ‘ερευνα και τη διδασκαλία των Ελληνικων σπουδών, έχουμε ένα τεράστιο έργο μπροστά μας και την υποχρέωση να μεταδώσουμε τις αξίες του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού στους φοιτητές μας.
Η ύπαρξη του TLG έχει αλλαξει ριζικά την πορεία της έρευνας στις Κλασσικές σπουδές. Ο ερευνητής δεν χρειάζεται πλέον να ξοδέψει χρόνια αναζητώντας την χρήση και σημασία μιας λέξεως σε χιλιάδες σελίδες κειμένου. Ετσι η ερευνα στις κλασσικές σπουδές έχει επικεντρωθεί στην ερμηνεία των κειμένων. Αγνωστα εργα και συγγραφείς έχουν έρθει στο φως και οδηγήσει στην εκπόνηση διδακτορικών διατριβών και αξιολόγων εργασιών. Πάπυροι και επιγραφές συμπληρώνονται με λέξεις και εκφράσεις που μπορούν να βρεθούν με την χρήση υπολογιστών. Θα μπορούσα να σας δώσω εκατοντάδες παραδείγματα όπου το TLG έχει συντελέσει αποφασιστικά στα αποτελέσματα μιας έρευνας. Το γενικό συμπέρασμα είναι οτι η ύπαρξη της τεράστιας συλλογής του TLG έχει δώσει απίστευτη ώθηση στην έρευνα και κατά συνέπεια στην πρόσβαση και διάδοση της Ελληνικής λογοτεχνίας.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Απο την πλευρα της Ελλαδας, εχουν τα τελευταια χρονια γινει καποιες επισημες κινησεις για την διασυνδεση του TLG με τα Ελληνικα εκπαιδευτικα ιδρυματα και ερευνητικα κεντρα; Ποσο κοντα σας αισθανεστε την επισημη Ελλαδα στην τεραστια αυτη προσπαθεια που λεγεται TLG και που κατα τεκμηριο την αφορα;
Μαρια Παντελια:
Το TLG σαν εργαλείο έρευνας χρησιμοποιείται σε όλα τα Ελληνικά ακαδημαικά ιδρύματα. Τα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων κάνουν ιδιαίτερα μεγάλη χρήση της διαδικτυακής εκδόσεως. Η επίσημη Ελλάδα δεν φαίνεται να γνωρίζει την ύπαρξη του προγράμματος.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Γνωριζουμε οτι το 1995 δημιουργηθηκε επισημα ένα ιδρυμα στην Ελλαδα, με σκοπο να αναπτυξει δραστηριοτητες μεσα στο πνευμα και το πλαισιο λειτουργιων του TLG. Ειχε γινει και επισημη τελετη εγκαινιων απο τον Προεδρο της Ελληνικης Δημοκρατιας κ. Στεφανοπουλο ενώ η επισημη εμπλοκη της Ελληνικης Κυβερνησης εκφραστηκε εμπρακτως με την εκχωρηση νεοκλασσικου κτιριου στην Πλακα. Τι συνεβη και το εγχειρημα αυτο ουδεποτε απεδωσε καρπους;
Μαρια Παντελια:
Αυτή είναι μία πολυ θλιβερή ιστορία που έχει στοιχίσει την συμμετοχή, ή μάλλον τη μη συμμετοχή της Ελλάδας στην δημιουργία του Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας. Απο την δεκαετία του 80, η κ. Μαριάν Μακντόναλντ, ο άνθρωπος που είχε την αρχική ιδέα του ηλεκτρονικού Θησαυρού της Ελληνικής και προσέφερε την αρχική χρηματοδότηση που έκανε δυνατή την δημιουργία αυτού του τόσο σημαντικού προγράμματος, προσπάθησε να δημιουργήσει ενα ερευνητικό πρόγραμμα στην Ελλάδα, το οποίο σε συνεργασία με το Αμερικανικό πρόγραμμα θα συμμετείχε στην δημιουργία του Θησαυρού. Για τον σκοπό αυτό το Ελληνικό κράτος παραχώρησε ενα οίκημα στην Πλάκα. Δυστυχώς το Ιδρυμα περιήλθε υπό των έλεγχο άλλων ατόμων που δεν έχουν καμμια σχέση με επίσημο TLG αν και συνεχίζουν να οικειοποιούνται το όνομα και την διεθνή του φήμη με παραπλανητικές συνεντεύξεις στον τύπο. Η ίδια η κ. Μακντόναλντ έχει παραιτηθεί από το διοικητικό συμβούλιο του Ελληνικού Ιδρύματος με το οποίο δεν έχει πλέον καμμία σχέση.
Ιωαννης Πηλιουνης:
Το TLG, ειναι διατεθειμενο στο μελλον, εφ’ οσον διασφαλιστουν οι απαραιτητες προυποθεσεις και κριτηρια που θετει το Πανεπιστημιο του Irvine, να επαναπροσδιορισει την παρουσια του στην Ελλαδα, μεσω ανθρωπων που ειναι διατεθειμενοι να στηριξουν με εργα και «ιδρωτα» μια τετοια προσπαθεια;
Μαρια Παντελια:
Και βεβαια ειμαστε διατεθειμένοι και ειλικρινά ελπίζω οτι εστω και αργά θα διορθωθεί το λάθος που έγινε. Αλλα μπορώ επίσης να σας διαβεβαιώσω οτι υπό οποιεσδήποτε συνθήκες ακόμη και χωρίς την επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας, το TLG θα συνεχίσει το έργο του.
ΠΗΓΗ: περ. ΔΑΥΛΟΣ, 2003. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.3.2021
Cherokee21
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου